ئاسایشی ئینتەرنێتی شتەکان (IoT) یەکێکە لە گرنگترین تەحەددیاتەکان لە جیهانی تەکنەلۆژیای ئەمڕۆدا. ڕۆژانە ئامێرە زیرەکەکان زیاتر و زیاتر پەیوەندییان بە ئینتەرنێتەوە هەیە، لە ماڵە بەستراوەکان و ئۆتۆمبێلە زیرەکەکانەوە تا کاتژمێر و ئامێرەکان. ئەم پەیوەندییە بەربڵاوە دەرفەتی نوێ دروست دەکات بەڵام مەترسی جددی لەسەر نهێنی بەکارهێنەرانیش دروست دەکات. پاراستنی داتاکان بە پارێزراوی و ڕێگریکردن لە دەستدرێژی ئەلیکترۆنی لەسەر ئامێرەکانی IoT بووەتە پێویستیەک.
لەم بابەتەدا بە زاراوەیەکی سادە ڕوونی دەکەینەوە کە بۆچی ئاسایشی ئینتەرنێتی شتەکان و پاراستنی نهێنی لە ئامێرە زیرەکەکاندا گرنگە و چ هەڕەشەیەک هەیە و چۆن دەتوانیت خۆت لە مەترسییەکان بپارێزیت.
ئینتەرنێتی شتەکان چییە؟
ئینتەرنێتی شتەکان (IoT) تۆڕێکە لە ئامێرە فیزیکییەکان کە بە ئینتەرنێتەوە بەستراوەتەوە و داتاکان لەگەڵ یەکتردا ئاڵوگۆڕ دەکەن. ئەم ئامێرانە دەتوانن بریتی بن لە:
کاتژمێری زیرەک
- تەلەفزیۆنەکانی پەیوەست بە ئینتەرنێتەوە
- سیستەمی ئاسایش و کامێرای سی سی تی ڤی
- ئۆتۆمبێلی زیرەک
- کەرەستەی ناوماڵ وەک سەلاجە یان ئامێری جل شۆردن
ئەم ئامێرانە داتای بەکارهێنەر کۆدەکەنەوە و دەینێرن بۆ سێرڤەر یان بەرنامەکان بۆ پرۆسێسکردن. ئەگەر ئاسایشی IoT نەپارێزرێت، ئەم داتایانە دەتوانن مەترسی لەسەر نهێنیەکانتان دروست بکەن.
گرنگی ئاسایشی ئینتەرنێتی شتەکان(IoT):
هەڕەشە ئەلیکترۆنییەکان تەنیا لە کۆمپیوتەر یان مۆبایلدا سنووردار نین؛ هەر ئامێرێک کە بە ئینتەرنێتەوە بەسترابێ دەتوانێت ببێتە ئامانجی هاکەرەکان. زۆرێک لە ئامێرەکانی IoT لە ڕووی ئاسایشەوە لاوازن. زۆرجار بەرهەمهێنەران شێوازی پێشکەوتووی ئەمنی بەکارناهێنن بۆ کەمکردنەوەی تێچوون و خێرایی بەرهەمهێنان. ئەم لاوازییانە دەتوانن ڕێگە بە هاکەرەکان بدەن لە ڕێگەی ئامێرێکی زیرەکەوە دەستیان بە تۆڕی ماڵەوە یان زانیارییە کەسییەکانتان بگات. نموونە:
- بینینی گرتە ڤیدیۆییەکانی کامێرای ئاسایشی ماڵەوە
- ئیستغلالکردنی زانیاری کارتی بانکی لە ڕێگەی مۆدێمی زیرەکەوە
- بەکارهێنانی ئامێرە تووشبووەکان لە هێرشە ئەلیکترۆنییە بەربڵاوەکاندا
تەحەددای سەرەکی ئاسایشی IoT لە جیهانی ئەمڕۆدا:
لەگەڵ فراوانبوونی تەکنەلۆژیا زیرەکەکان، هەڕەشەی نوێش سەریان هەڵداوە. یەکێک لە کێشە گەورەکان نەبوونی ستانداردێکی جیهانییە بۆ ئاسایشی ئینتەرنێتی شتەکان. هەر کۆمپانیایەک شێوازی تایبەتی خۆی بەکاردەهێنێت بۆ پاراستنی داتاکان، ئەمەش هەماهەنگی و کۆنترۆڵکردنی ئاسایش قورس دەکات.
هەروەها زۆرێک لە بەکارهێنەران هێشتا زانیارییەکی تەواویان نییە سەبارەت بە ڕێکخستنە ئەمنییەکانی ئامێرەکانیان. هەر لەبەر ئەم هۆکارە زۆرێک لە هێرشە ئەلیکترۆنییەکان لە هەڵەی بەکارهێنەرەوە دەست پێدەکەن نەک کەموکوڕی تەکنیکی. پەروەردەکردنی بەکارهێنەران سەبارەت بە ئاسایشی IoT دەتوانێت کاریگەرییەکی زۆری هەبێت لەسەر کەمکردنەوەی مەترسییەکان.
لە لایەکی ترەوە بەکارهێنانی تەکنەلۆژیای نوێی وەک زیرەکی دەستکرد (AI) و فێربوونی ئامێر(Machine Learning) دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ زیادکردنی ئاسایش. ئەم تەکنەلۆژیایانە توانای دەستنیشانکردنی نەخشە نائاساییەکانیان هەیە لە داتاکان و ڕێگری لە ڕوودانی هێرشەکان بکەن. لە داهاتوویەکی نزیکدا تێکەڵکردنی زیرەکی دەستکرد و ئاسایشی ئینتەرنێتی شتەکان(IoT) دەبێتە یەکێک لە ڕەوتە گرنگەکانی جیهانی دیجیتاڵی.
هەڕەشە باوەکانی IoT:
- وشەی نهێنی لاواز یان پێشوەختە
- نەبوونی نوێکاری ئەمنی
- ناپارێزراوی هێڵی ئینتەرنێت
- زیادەڕەوی لە کۆکردنەوەی زانیاری
- هێرشی DDoS بە بەکارهێنانی ئامێرەکانی IoT
نموونەی پێشێلکارییەکانی ئاسایشی IoT:
- هێرشێکی ئەلیکترۆنی لە ساڵی 2016 بۆ سەر ملیۆنان ئامێری IoT ماڵپەڕە بەناوبانگەکانی جیهان تێکدا.
- بڵندگۆی زیرەکی وەک ئەلێکسا و گووگڵ هۆم هەندێک جار گفتوگۆی بەکارهێنەر تۆمار دەکەن.
- هاککەرەکان توانیویانە لە دوورەوە کۆنترۆڵی ئۆتۆمبێلە زیرەکەکان بکەن.
ئەم نموونانە ئەوە دەردەخەن کە ئاسایشی ئینتەرنێتی شتەکان و نهێنی بەکارهێنەر لە جیهانی تەکنەلۆژیا تێدەپەڕێت و ڕاستەوخۆ کاریگەری لەسەر ژیانی ڕۆژانە هەیە.
ستراتیژییەکانی بەرزکردنەوەی ئاسایش و نهێنی:
- هەڵبژاردنی وشەی نهێنی بەهێز
- بە بەردەوامی نوێکردنەوەی ئامێرەکان
- بەکارهێنانی تۆڕەکانی وای فای پارێزراو
- سنووردارکردنی ئاستی دەستڕاگەیشتن بە ئامێرەکان
- بەکارهێنانی کۆدکردن
- کڕین لە براندە بەناوبانگەکان
- پشکنینی ڕێکخستنەکانی نهێنی پێشوەختە
بە جێبەجێکردنی ئەم ئامۆژگاریانە دەتوانرێت نهێنی و ئاسایشی ئینتەرنێتی شتەکان تا ڕادەیەکی زۆر بپارێزرێت.
ڕۆڵی حکومەت و کۆمپانیاکان:
ئاسایشی ئینتەرنێتی شتەکان تەنها بەرپرسیارێتی بەکارهێنەران نییە. حکومەتەکان دەتوانن لە ڕێگەی یاسا و ستانداردی تایبەتەوە داوا لە کۆمپانیاکان بکەن پابەندبن بە بنەما ئەمنییەکانەوە. هەروەها کۆمپانیاکان دەبێت پابەندبن بە کەمترین ستانداردەکانی ئاسایش وەک کۆدکردنی داتا و ڕەسەنایەتی فرە فاکتەری.
داهاتووی ئاسایشی ئینتەرنێتی شتەکان:
لەگەڵ پێشکەوتنی تەکنەلۆژیا، ژمارەی ئامێرەکانی IoT لە جیهاندا زیاد دەکات. تا ساڵی 2030 زیاتر لە 25 ملیار ئامێر بە ئینتەرنێتەوە دەبەسترێتەوە. ئەم گەشەکردنە دەرفەت بۆ داهێنان دروست دەکات، بەڵام لە هەمان کاتدا ئاستەنگەکانی ئاسایش و تایبەتمەندی زیاتر دەبن.
ئەنجام:
ئاسایشی ئینتەرنێتی شتەکان و نهێنی بەکارهێنەر پرسێکی گرنگن. لەگەڵ زیرەکبوونی ئامێرەکان، پێویستی پاراستنی داتا و پاراستنی نهێنی زیاتر دەبێت. هەنگاوە سادەکانی وەک هەڵبژاردنی وشەی نهێنی بەهێز و نوێکردنەوەی ئامێرەکان و ئاگاداربوون لە هەڕەشەکان دەتوانن یارمەتیدەر بن بۆ پاراستنی خۆت و خێزانەکەت لە مەترسییەکانی جیهانی دیجیتاڵی.
.png)
0 تێبینیەکان