بابەتیکی گرنگ دەربارەی لینۆکس ..
________________________________
هه‌موو زانیاریه‌کان لیره فێربه
لینۆکس بریتیه له سیسته‌مێکی به‌گه‌ڕخه‌ری سه‌رچاوه ئازاد ،
نمونه‌کانی تری سیسته‌مه‌کانی بواری به‌گه‌رخستنیش وه‌ک
( ویندۆزی مایکرۆسۆفت و سیسته‌می ماک ئۆ ئێس) که لینۆکسیش هاوشێوه‌یانه ،
ته‌نانه‌ت ده‌کرێت بڵێیم دایکی ته‌واوی ویندۆزه‌کانیشه به‌تایبه‌تی سیسته‌می ماک
که به‌ته‌واوی سودی له سۆرسه‌کانی ئه‌م سه‌رچاوه‌یه وه‌رگرتوه ، به‌ڵام ئێستا
لینۆکس به‌توانای خۆی و جۆراوجۆریه‌وه و به‌ده‌ره له‌کاری ئه‌م دوو سیسته‌مه‌ی
که ئێستا ناوم بردن به‌ڵام ته‌واوی پێك هاته‌کانی تێدایه .
لینۆکس وشه‌یه‌که ته‌نها به‌ڵام جیهانێکه به واتا ، جیهانی لینۆکس جیهانێکی ئازاده
، له‌م جیهانه‌دا سیسته‌می کارپێکردن ئازاده به‌رنامه‌کانی ئازاده بینینی پێک هاته‌ی
سه‌رچاوه‌ی کۆده‌کانی ئازاده گۆڕانکاریکردن له فرمانه‌کانیدا ئازاده ته‌نانه‌ت دروستکردنی
سیسته‌مێک به‌ویستی خۆت و له‌سه‌ر بنه‌مای ئه‌م کۆدانه‌و فرۆشتنه‌وه‌ی به‌هه‌ر نرخێک
بێت ئازاده ، ئه‌م سیسته‌مه زیاد له 21 ساڵه کاری تێدا ده‌کرێت به‌جۆرێک پێش خراوه که
تواناو شاره‌زایی هه‌زاران که‌سی تێدا کۆکراوه‌ته‌وه ، هاوکات له‌م سیسته‌مه‌دا زمان ده‌ورێکی
گرنگ ده‌گێڕێت که به هه‌موو زمانه‌کانی دنیا ئه‌م سیسته‌مه بڵاو ده‌کرێته‌وه ئه‌وه‌ش به‌هۆی
پشتگیریکردنی گروپێک له شاره‌زایان له‌هه‌ر وڵاتێک که خۆبه‌خشانه کاری تێدا ده‌که‌ن
(به‌داخه‌وه تا ئێستا زمانی کوردی تێدا زیاد نه‌کراوه وه هیچ دابه‌شکردنێکیش نیه به‌زمانی کوردی) .
لینۆکس به هه‌زاران پێشخه‌ری هه‌یه‌و وه‌ک سه‌رچاوه فرمانه‌کان زیاد ده‌که‌ن و له ئێستادا له ژێر چه‌ندین
ناوی جیاوازدا به‌شێوه‌ی کۆکراوه بڵاو ده‌کرێته‌وه له ماڵپه‌ری پشتیوانیه‌وه ، ئه‌م کۆکراوانه له لایه‌ن که‌سانی
شاره‌زاو کۆمپانیاکانه‌وه به‌رهه‌م ده‌هێنرێت و دواتر بڵاو ده‌کرێته‌وه هه‌ندێک جار به پاره‌یه‌وه هه‌ندێک جاریش
بێ به‌رامبه‌ره ، هۆکاری دروستبوونی ئه‌م دابه‌شکردنانه‌ش ده‌گه‌رێته‌وه بۆ کارئاسانی بۆ به‌کارهێنه‌ر له‌دابه‌زاندن
و ڕێک خستنی پێکهاته‌که‌یدا ، ئه‌م کاره‌ش به‌و واتایه دێت که تاکی به‌کارهێنه‌ر له‌م بواره‌دا بره‌و به‌خۆی بدات و
ببێت به به‌شێک له‌م سیسته‌مه ، ئه‌و دابه‌ش کردنانه‌ش به‌پێ ی ویست و داواکاری خودی به‌کارهێنه‌ران ڕێک
ده‌خرێت واته ئه‌گه‌ر که‌سیک کۆمپیوته‌رێکی که‌سی هه‌بێت ئه‌وا جۆرێک له‌م دابه‌شکردنه به‌کارده‌هێنێت و ئه‌گه‌ر
بانکێک یان دامه‌زراوه‌یه‌کی بنکه زانیاری فراوان بێت ئه‌وا جۆرێکی تر به‌کارده‌هێنێت که له‌گه‌ڵ بواره‌که‌یدا بگونجیت .
بێگومان پاش بڵاوبوونه‌وه‌ی لینۆکس چه‌ندین کۆمپانیا که‌وتنه په‌ره پێدانی به‌ڵام هه‌ندێک له‌م کۆمپانیایانه به‌سود
وه‌رگرتن له‌م ده‌رفه‌ته چه‌ند جۆرێکیان له سیسته‌م به‌رهه‌م هێنا که هه‌ندێکیان ئێستا زۆرترین جار ناویان ده‌هێنرێت
و بوون به پێشه‌نگ له‌م بواره‌دا ، ئێستا باسی چه‌ند نمونه‌یه‌ک ده‌که‌م :
دێبیان (Debian): پرۆژه‌ی دێبیان له ژێرمه‌رج و ڕاسپارده‌کانی گنودا بڵاو ده‌کرێته‌وه ، به‌ته‌واوی سه‌رچاوه ئازاده‌و
خۆبه‌خشانه به هه‌زاران که‌س کاری تێدا ده‌که‌ن و به‌ره‌و پێشی ده‌به‌ن ، له‌ساڵی (1993) دا یه‌که‌م جار ئه‌م
به‌رهه‌مه بڵاوکراوه‌ته‌وه ، تا ئێستا شه‌ش ڤێرژنی لێ بڵاوکراوه‌ته‌وه .
ئوبونتو(Ubuntu): یه‌کێکه له بڵاوترین و به‌پێزترین دابه‌شکراوی لینۆکس ، ئه‌م ده‌رچووه به ته‌واوی گونجاوه بۆ
به‌کارهێنه‌رانی مام ناوه‌ند ، شێوازی دامه‌زراندنه‌که‌ی ئاسانه‌و له‌سه‌ر بنه‌مای (دێبیان) داڕێژراوه ، له‌ڕاستیدا
هه‌رخۆی ئوبونتو له‌به‌رگیراوه‌یه‌کی دێبیانه به‌ڵام ده‌ستکاری کراوه به‌جۆرێک بگونجێت له‌گه‌ڵ به‌کارهێنه‌رانی
ئێستادا ، ئه‌وه‌ی به‌کارهێنه‌رانی بۆلای ئه‌م سیسته‌مه ڕاکێشاوه بوونی سوفتوێرێکی ئێجگار زۆره‌و به‌کارهێنه‌ران
نیگه‌ران نابن له به‌کارهێنانی هۆکاردا بۆ به‌گه‌ڕ خستنی فایله جیاوازه‌کان ، له ئێستادا ڤێرژنی (12) به‌رده‌سته‌و
ده‌توانیت بێ به‌رانبه‌ر دایبگریت ، پاش داگرتن ده‌توانیت به دوو پلان سود له‌م سیسته‌مه وه‌ربگریت .
یه‌که‌م: ده‌توانیت بێ دامه‌زراندن کاری پیبکه‌یت ته‌نها له ڕێگای سی دیه‌وه یاخود هه‌ر وه‌ک به‌رنامه‌یه‌کی
ئاسایی ، بۆ نمونه ده‌کرێت له‌سه‌ر ویندۆزێک کار به‌م سیسته‌مه بکرێت .
دووه‌م: ده‌توانرێت دابمه‌زرێنرێت هه‌ر وه‌ک هه‌ر سیسته‌مێکی ئاسایی و دواتر کاری له‌سه‌ر بکرێت و
به‌رنامه جیاوازه‌کانی له‌سه‌ر جێگیر بکرێت به هه‌میشه‌یی .
ڕێد هات (RedHat): کۆمپانیایه‌کی ئه‌مریکیه‌و له‌ساڵی (1995) دامه‌زراوه چه‌ند جۆرێکی له سیسته‌م
به‌رهه‌م هێنا که ناودارترینیان (Fedora)ه . له ساڵی (2003) به‌رهه‌مه‌کانی کرد به پاره‌و له‌و ڕێکه‌وته‌وه
تا ئێستا هیچ ده‌رچووێکی به بێ به‌رانبه‌ر به‌رهه‌م نه‌هێناوه . (فێدورا) یه‌کێکه له به‌رهه‌مه‌کانی ئه‌م
کۆمپانیایه که ئێستاش به‌کارهێنه‌رانی له‌ده‌ست نه‌داوه .
ئۆپن سوزی (openSUSE): یه‌کێکی تره له
دابه‌شکراوه‌کانی لینوکس له‌ساڵ (2004) وه‌ک
سیسته‌مێکی به‌گه‌ڕخه‌ری ئازاد خراوه‌ته به‌رده‌ست
به‌کارهێنه‌ران له ئێستادا له‌لایه‌ن کۆمپانیای (Novell)
پشتیوانی ده‌کرێت و دوا ده‌رچووی بریتیه له (12.7) ،
ئه‌م سیسته‌مه به‌کارهێنانی ئاسانه‌و له‌سه‌ر زۆربه‌ی
ئامێره جیاوازه‌کان داده‌مه‌زرێت ، به‌سیسته‌مێکی بێ
کێشه ناوی ده‌رکردوه .
کۆمپانیای نوفڵ: کۆمپانیایه‌کی ئه‌مریکیه‌و له ساڵی (1983) دا دامه‌زراوه وه خۆی خاوه‌نی سیسته‌مێکی جیاوازه
که‌زیاتر له‌بواری تۆڕه‌کاندا پیشکه‌وتوه .
له‌ڕاستیدا دابه‌شکردنه‌کانی لینۆکس زۆرن و لێره‌شدا ناتوانم هه‌مووی باس بکه‌م به‌ڵام ئه‌مانه‌ش چه‌ند جۆرێکی
ترن که هه‌موویان له‌سه‌ر هه‌مان بنه‌مای کاری (لینۆکس) به‌رهه‌م هێنراون و به‌رده‌وام ده‌رچووی جۆراو جۆر
بڵاو ده‌که‌نه‌وه وه‌ک:
(gOS،pclinuxos،Slackware،Mandriva,arch,Linspire,Knoppix،Gentoo،Linux,mint)
تێبینی / لینۆکس به‌شێک له دابه‌شکراوه‌کانی پشتیوانی (32&64)بت ده‌که‌ن به‌ڵام ئه‌مه‌ش پاڵپشته
به هاردوێری ئامێره‌کان .
مێژووی یونیکس:
یونیکس : سیسته‌مێکی به‌گه‌ڕخه‌ره له‌ساڵی (1969) دا به‌رهه‌م هێنراوه ، به‌ڵام یه‌که‌م ده‌رچووی له‌ساڵی
1973) بڵاوکراوه‌ته‌وه ، له‌سه‌ره‌تادا ئه‌م سیسته‌مه ته‌نها بریتی بووه له کۆمه‌ڵێک فرمانی به‌کۆد دروستکراو ،
به‌ڵام پاشترو دوای بڵاو بوونه‌وه‌ی زمانی (سی) ئه‌م سیسته‌مه نوسراوه‌ته‌وه‌و وه‌ک یه‌که‌م سیسته‌می
به‌گه‌ڕخه‌ر له جیهاندا ناسراوه ، یونێکس پاش ئه‌وه‌ی له‌ده‌ستی به‌رهه‌م هێنه‌رانی گوازرایه‌وه بۆ ده‌ستی
پێشخه‌ران له‌لایه‌ن چه‌ندین کۆمپانیای زه‌به‌لاحه‌وه پشتگیری کراو به‌ره‌و پێش ده‌برا به‌ڵام دوای بڵاوبوونه‌وه‌ی
چه‌ندین ده‌رچووی یه‌ک له‌دوای یه‌ک پشتیوانانی ئه‌م به‌رهه‌مه له‌ساڵی (1983) پلانی کاریان گۆڕی و به‌رهه‌مه‌کانیان
کرد به پاره ، ئه‌مه‌ش به‌کارهێنه‌رانی بێزراکردوو ته‌نانه‌ت هه‌ندێک که‌س له په‌ره‌پێده‌رانی وازیان له پێشخستنی هێناو
سه‌ربه‌خۆ که‌وتنه کارکردن بۆ به‌رهه‌م هێنانی به‌رهه‌می سه‌رچاوه ئازاد ، یه‌کێک له‌و که‌سانه‌ی که ناسراوترینه
(ڕیچارد ستۆڵمەن) که پاش وازهێنانی له یونێکس پرۆژه‌ی (GNU) له ساڵی (1983) دامه‌زراند که پێناسه‌ی
(GNU's Not Unix) (گنۆ یونیکس نیه) ی بۆ هه‌ڵبژارد ئه‌مه‌ش وه‌ک دژایه‌تیه‌ک به‌رانبه‌ر به (Unix) و دانانی نرخ له‌سه‌ر ئه‌و به‌رهه‌مه .
به‌رهه‌م هێنانی لینۆکس :
لینۆکس وه‌ک یه‌که‌م ڤێرژن له‌ساڵی (1991) له‌لایه‌ن قوتابیه‌ک به‌ناوی (Linus Torvalds) که له شاری (هڵسنکی) له زانستی
کۆمپیوته‌ر ده‌یخوێند دروستکراوه‌و په‌ره‌ی پێدراوه له‌سه‌ر بنه‌مای (یونێکس) له ئێستادا وه‌ک یه‌کێک له ده‌ستکه‌وته‌کانی گنو ناوده‌برێت
چونکه گه‌وره‌ترین کاریگه‌ری هه‌بوو له بڵاوبونه‌وه‌یدا وه هه‌ر له‌ژێر سایه‌ی ئه‌وانیشدا بڵاو ده‌کرێته‌وه.
ئه‌م به‌رهه‌مه که ئێستادا باسی ده‌که‌م سه‌ره‌تا وه‌ک ئاره‌زویه‌ک لای ئه‌م قوتابه‌وه دروستکراوه
به‌ڵام وه‌ک ده‌زانن ئێستا جیهانی ته‌کنه‌لۆژیای پێوه سه‌رقاڵه
، لینوکس له‌سه‌ره‌تادا ته‌نها پێکهاته‌یه‌کی ساده بووه به‌ڵام له ئێستادا به‌سه‌دان
پێکهاته‌ی بنکه فراوان و به‌هه‌زاران فرمانی جیاوازه‌وه دێته به‌رهه‌م و به‌سه‌دان سۆفتوێر
به‌توانای جیاواز له‌سه‌ر ئه‌م سیسته‌مه دروستکراون و بێ به‌رانبه‌ر خراونه‌ته به‌رده‌ست
به‌کارهێنه‌ران ، لۆگۆی لینۆکس هه‌ر له لایه‌ن ئه‌م قوتابیه‌وه هه‌ڵبژێرراوه که بریتیه له (په‌نگوینێک) .
گه‌شه‌کرنی لینۆکس :
لینۆکس له‌به‌رئه‌وه‌ی به‌رهه‌مێکی تازه‌یه به‌لای ئێمه‌وه چونکه زانیاریه‌کی ئه‌وتۆ له‌ده‌ڤه‌ره‌که‌دا
له‌سه‌ر ئه‌م سیسته‌مه بوونی نیه بۆیه ناچارم ته‌نها باسی چه‌ند لایه‌نێکی بکه‌م و وه‌ک به‌راورد
به به‌رهه‌مه ناسراوه‌کانی دی بیناسێنم چونکه گۆڕان له سیسته‌مێکی وه‌ک ویندۆزه‌وه بۆ لینۆکس
کارێکی هه‌روا ئاسان نیه‌و بگره زۆریش گرانه چونکه له بنه‌ڕه‌تتدا هۆکاری به‌کارهێنان بنه‌مای
کاری ئه‌م سیسته‌مانه‌یه‌و ئێمه‌ش وه‌ک دامه‌زراوه‌یه‌ک که پشتگیری ئه‌م سیسته‌مه بکات
به‌زمانی کوردی بوونی نیه ئه‌مه‌ش کاره‌که‌ی له‌سه‌ر تازه به‌کارهێنه‌ران به‌سه‌دان جار گرانتر کردوه .
له ئێستادا زۆریه‌ک له به‌کارهێنه‌رانی ویندۆز له خۆیان ده‌پرسن باشه ئه‌م لینۆکسه ده‌بێت چی له ویندۆز زیاتر بێت ؟ یان ده‌پرسن ویندۆز که‌ی
ئه‌وه‌نده کیشه‌ی تێدایه تا په‌نا ببرێته به‌ر سیسته‌مێکی تری وه‌ک لینۆکس ؟
له‌ڕاستیدا له ئێستادا به‌کارهێنانی یه‌کێک له دابه‌شکردنه‌کانی لینۆکس له سه‌رتاسه‌ری جیهاندا بووه به مه‌رج به تایبه‌تی دامه‌زراوه حکو‌میه‌کان
و ئه‌وبه‌شانه‌ی که په‌یوه‌ستن به پاراستنی نه‌ته‌وه‌یی و دامه‌زراوه فێرخوازیه‌کان و زۆبه‌ی هه‌ره زۆری بانکه‌کان ، ئه‌مه‌ش له خۆڕا ئه‌م گۆرانکاریانه
نه‌هاتوه‌ته پێشه‌وه به‌ڵکو پێویستیه‌کی مه‌رجی ئه‌م دامه‌زراوه زه‌به‌لاحانه‌ی بۆ ئه‌م کاره هانداوه .
لێره‌دا چه‌ند لایه‌نیکی گرنگی ئه‌م سیسته‌مه باس ده‌که‌م و وه‌ک به‌راوردێک به ویندۆزی مایکرۆسۆفت و ماک ئۆ ئێسی ئه‌پڵ تواناکانیان
به‌راورد ده‌که‌ین :
یه‌که‌م: لینۆکس فریه ، به هه‌موو واتایه‌ک به‌هیچ جۆرێک نه بۆ دابه‌زاندنی یان بۆ نوێکردنه‌وه‌ی یان بۆ دابه‌زاندنی به‌رنامه‌کانی هیچ بڕه پاره‌یه‌ک نادرێت ،
واته هه‌موو شتێک بێ به‌رانبه‌ره ، که‌سێک ده‌توانیت یه‌ک ده‌رچوو له‌م سیسته‌مه دابگرێت و دابه‌شی بکات به ئازادانه به‌سه‌ر هاوڕێ و هه‌رکه‌سێکدا
که مه‌به‌ستی بێت . له کاتێکدا به‌رهه‌مه‌کانی مایکرۆسۆفت و ئه‌پڵ ئه‌م کاره قه‌ده‌غه‌ده‌که‌ن و مافی کۆپی کردنه‌وه‌ی به هه‌موو شێوه‌یه‌ک پارێزراوه و به
ئاره‌زوی خۆیان نرخی له‌سه‌ر داده‌نێین ، له به‌رواردکردنی نرخی سیسته‌مه‌کانی مایکرۆسۆفت به‌ئه‌پڵ جیاوازیه‌کی زۆر هه‌یه ئه‌ویش نرخی به‌رهه‌مه‌کانی
مایکرۆسۆفت چه‌ندین جار له به‌رهه‌مه‌کانی ئه‌پڵ گرانتره .
دووه‌م: لینۆکس سه‌رچاوه‌ی فرمانه‌کانی ئازاده ، ئه‌م وته‌یه بۆ ئه‌و که‌سانه‌ی که پرۆگرامه‌رن واتایی زۆره چونکه به‌ئاسانی ده‌توانن له‌سه‌ر بنه‌مای کاری ئه‌م
سیسته‌مه به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ک بیانه‌وێت ڕێکی بخه‌ن و گۆڕانکاری تێدا بکه‌ن . له کاتێکدا له هیچ سیسته‌مێکی تردا سه‌چاوه‌ی فرمانه‌کان دیارنین چۆن به‌ڕێ ده‌کرێت
ته‌نها له ڕوکارێکی وێنه‌ییدا فرمانه‌کان ئاراسته ده‌کرێت و به‌س ، هه‌ر ئه‌مه‌ش هه‌میشه گومان بۆ به‌کارهێنه‌ران دروست ده‌کات له ڕوی پاراستنه‌وه ، دڵنیا نیه
له ئاراسته‌کردنی فرمانی هه‌ستیار .
سێیه‌م: لینۆکس له‌لایه‌ن هه‌زاران که‌سه‌وه پشتگیری ده‌کرێت ، هه‌ر بۆیه کاتێک کێشه‌یه‌ک له‌م سیسته‌مه‌دا ده‌دۆزریته‌وه به هه‌زاران که‌س ده‌ست ده‌که‌ن به
پێداچونه‌وه بۆ سه‌چاوه‌ی هه‌ڵه‌که‌و به‌که‌مترین ماوه چاره‌سه‌ر ده‌کرێت ، ئه‌م کرداره‌ش به نوێکردنه‌وه له ڕێگای نێته‌وه به‌فری ده‌گات به هه‌موو به‌کارهێنه‌رانی .
له کاتێکدا تاکه سه‌رچاوه بۆ به‌رهه‌مه‌کانی مایکرۆسۆفت و ئه‌پڵ ته‌نها داڕێژه‌رانی سیسته‌مه‌که‌ن و ده‌بێت له چاوه‌ڕوانی چاککردنیدابین و هه‌ندیک جار به‌هۆی بوونی
چه‌ندین هه‌ڵه‌ی له‌سه‌ر یه‌ک ده‌بینین سیسته‌مێک به ته‌واوی متمانه‌ی خۆی له‌ده‌ست ده‌دات ، وه‌ک ئه‌وه‌ی له سیسته‌می ڤێستادا ڕویدا .
چواره‌م: یه‌که‌مین سیسته‌مه که ئه‌وه‌نده جێگیره له کارداو به‌هیچ جۆریک هیچ ویندۆزێک ناگاته توانایی ئه‌و له چالاکیدا ، بۆ نمونه ئه‌گه‌ر دامه‌زراوه‌یه‌ک پێویستی
به کۆمپیوته‌ریک هه‌بێت له‌ساڵێکدا به‌هیچ جۆرێک نه ڕیستارت بکات و نه بکوژێته‌وه ئه‌وا ته‌نها لینۆکس ئه‌و توانایه‌ی هه‌یه و که سه‌دان ڕۆژ بێ گرفت کاربکات
. به‌ڵام وه‌ک ده‌زانین به‌رهه‌مه‌کانی مایکرۆسۆفت و ئه‌پڵیش له‌م بواره‌دا ئه‌وه‌نده به توانانین ، هه‌ندێک جار پاش دابه‌زاندنی به‌رنامه‌یه‌ک یان نویکردنه‌وه‌ی
سیسته‌مه‌که له ڕێگای ئینته‌رنێته‌وه ده‌بێت ڕێستارتێک بکه‌ین بۆئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ فرمانی ویندۆزه‌که‌دا بگونجێت.
پێنجه‌م: سیسته‌می لینۆکس به به‌هێزترین سیسته‌م داده‌نرێت له‌ڕوی پاراستنه‌وه ، چونکه تا ئێستا هیچ جۆره ڤایرۆسێک یان تروجانێک بۆ ئه‌م
سیسته‌مه به‌رهه‌م نه‌هێنراوه ، وه ئه‌و فایله زیان به‌خشانه‌ی که له‌سه‌ر سیسته‌مه‌کانی تر ده‌بێته هۆی ڕودانی کاره‌سات له سیسته‌می لینۆکسدا
هیچ کاریگه‌ریه‌کیان نیه ، هه‌ربۆیه هیچ دژه ڤایرۆسێکیش بۆ ئه‌م سیسته‌مه تا ئێستا له ئارادانیه . به پێچه‌وانه‌ی به‌رهه‌مه‌کانی مایکرۆسۆفته‌وه
که به‌ده‌ست ئه‌م کێشه‌وه ده‌ناڵێنێت و تا ئێستا به‌سه‌دان دژه ڤایرۆس و فایروڵ بۆ ئه‌م سیسته‌مه به‌رهه‌م هێنراوه‌و نه‌شتوانراوه چاره‌سه‌ر بکرێت
، وه به‌م دوایانه‌ش که ئه‌پڵ چه‌ند سیسته‌مێکی یه‌ک له‌دوای یه‌کی بڵاو کرده‌وه ڕوبه‌ڕوی چه‌ند جۆرێک له ڤایرۆس بووه‌وه که ناسراوترینیان ڤایرۆسێکی
بێ زیان بوو که‌توشی له 80% به‌رهه‌مه‌کانی بوو هه‌ر بۆیه چه‌ند کۆمپانیایه‌ک له‌بواری دروستکردنی دژه ڤایرۆسدا چه‌ند به‌هه‌مێکیان بۆ ئه‌م سیسته‌مه
خسته ڕوو ، شیاوی باسه به‌رهه‌مه‌کانی ئه‌پڵ له دوای لینۆکسه‌وه خاوه‌نی دووه‌م پله‌ی پاراستنه چونکه له‌بواری سکوێرتیدا خاوه‌نی توانایه‌کی له
ڕاده‌به‌ده‌ره به‌ڵام په‌ش ئه‌وه‌ی به‌م دواییانه گه‌شه‌ی کرد له‌بواری کۆمپیوته‌ری که‌سیدا توشی چه‌ند کێشه‌یه‌کی پاراستنی ترسناک بوه‌ته‌وه .
شه‌شه‌م: ڕێژه‌ی به‌رنامه‌کان که کاربکه‌ن له‌سه‌ر لینۆکس که‌من به به‌راورد به ویندۆز به‌ڵام هه‌ر به‌رنامه‌یه‌ک که بۆ ئه‌م سیسته‌مه دروستکرابێت
فریه‌و هیچ نرخێکی له‌سه‌ر دانانرێت ، زۆربه‌ی ئه‌و به‌رنامانه‌ی بۆ ئه‌م سیسته‌مه بنیات نراوه هاوشێوه‌ی به‌رنامه‌کانی ویندۆزه ، واته ناکرێت
به‌رنامه‌کانی ویندۆز له‌سه‌ر لینۆکس کارپێبکه‌یت به شێوازێکی ئاسایی به‌ڵام هاوشێوه‌ی به‌رنامه‌کان به هه‌مان تواناوه بۆ لینۆکس بنیات نراوه‌و
ده‌توانرێت سودی لێوه‌ربگیرێت . له ویندۆزدا که‌مترین به‌رنامه به فریه‌و زۆبه‌شیان جێگای گومانن هه‌ربۆیه هیچ به‌کارهێنه‌رێکی ئاسایی ناتوانێت
به ته‌واوی به ویستی خۆی سود له به‌رنامه جۆربه‌جۆره‌کان وه‌ربگرێت ئه‌وه‌ش به هۆی ئه‌و نرخه زۆره‌وه که له‌سه‌ر ئه‌م به‌رهه‌مانه دانراوه .
حه‌وته‌م : له لینۆکسدا که‌مترین جار ناچار به نوێکردنه‌وه‌ی سیسته‌مه‌که ده‌بیت ، وه ده‌کرێت هه‌ر نوێش نه‌کرێته‌وه به‌ڵام ئه‌گه‌ر هه‌ر
نوێکردنه‌وه‌یه‌کیش بێته ئاراوه بێ هیچ گرفتێک له ڕێگای نێته‌وه‌و بێ به‌رانبه‌ر به ماوه‌یه‌کی که‌م ئه‌م کاره ئه‌نجام ده‌درێت . له کاتێکدا
ویندۆز پێویستی به نوێکردنه‌وه‌ی حه‌فتانه هه‌یه که به‌کارهێنه‌ر به‌ده‌ست ئه‌م کاره‌وه گرفتاربووه به تایبه‌تی کاتێک له وڵاتێکی وه‌ک
خۆماندا هێڵی ئینته‌رنێته‌کانمان ئه‌وه‌نده خاوه که ناچار ده‌بیت هه‌ر نوێ کردنه‌وه‌یه‌ک هه‌بێت له کاتێکی گونجاودا بیکه‌ین یان هه‌ر نایکه‌ین .
هه‌شته‌م: لینۆکس وه‌ک وانه‌یه‌کی سه‌ره‌کی له هه‌موو وڵاته پێشکه‌وتوه‌کانی بواری ته‌کنه‌لۆژیادا ده‌خوینرێت ، ئه‌وه‌ش یاریده‌ده‌رێکی باشه
تا فێرخواز بتوانێت له بنیاتی ته‌کنه‌لۆژیا تێ بگات چونکه لینۆکس سه‌رچاوه‌یه‌که بۆ بنیاتنانی کۆمه‌ڵگایه‌کی ئه‌لیکترۆنی . ئه‌گه‌ر چی وه‌ک
به‌کارهێنان و فێربوون هیچ کێشه‌یه‌ک نیه که وه‌ک وانه سیسته‌مه‌کانی مایکرۆسۆفت بخوێنرێت به‌ڵام پاش چه‌ندین ساڵیش هێشتا
به‌کارهێنه‌ر ناتوانیت په‌ی به نهێنیه‌کانی ببات چونکه کاره‌کان ئاڵۆزن و له ژێر ڕوکارێکی وێنه‌ییدا شاراونه‌ته‌وه .
نۆیه‌م: لینۆکس هه‌موو جۆرێک پارتێشنی ویندۆز و سیسته‌مێکی تر ده‌خوێنێته‌وه‌و به‌ئاسانی مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا ده‌کات ، ته‌نانه‌ت ئه‌و پارتێشنه‌ی
که سیسته‌میشی له‌سه‌ر دابه‌زێنراوه . به‌ڵام له به‌رهه‌مه‌کانی ئه‌پڵ و مایکرۆسۆفتدا ئه‌م کاره پیچه‌وانه‌یه ته‌نانه‌ت
ناتوانن پارتێشنه‌کانی یه‌کتریش بخویننه‌وه نه‌ک ئه‌و پارتێشنه‌ی که ویندۆزی له‌سه‌ر دابه‌زێنراوه ، بۆ نمونه ئه‌گه‌ر تۆ ماک بوکێک
به‌کاربهێنیت وه هاردێک که سیسته‌می مایکرۆسۆفتی له‌سه‌ر دابه‌زێنرابێت له‌چه‌ند پارتێشنێک پیکهاتبێت و له‌و ماک بوکه
ببه‌سرێت ئه‌وا ئه‌و به‌شه‌ی که‌سیسته‌مه‌که‌ی له‌سه‌ر دابه‌زینراوه هه‌ر پیشان نادرێت ، ئه‌وبه‌شانه‌شی که به فۆڕماته جیاوازه‌کان فۆڕماتکراون
له‌وانه‌یه بیخوێنێته‌وه به‌ڵام ناتوانێت هیچ گۆڕانکاریه‌کی تێدا بکات به‌کارهێنه‌ر وه‌ک سڕینه‌وه‌وزیادکردنی داتا و ئاڵوگۆرکردنی شوێنه‌کانیان
به‌ڵکو ته‌نها ده‌بینرێت و به‌س.
ده‌یه‌م: لینۆکس یه‌کێکه له‌و سیسته‌مانه‌ی که که‌مترین تایبه‌تمه‌ندی هاردوێری پێویسته بۆ به‌گه‌ڕخستن ، ئه‌م تایبه‌تمدنیه‌ش
گونجاوه بۆ به‌کارهێنه‌رانی کۆمپیوته‌ر له جیهانی سێیه‌مدا ، وه له‌سه‌ر ته‌واوی هاردوێره جیاوازه‌کان داده‌مه‌زرێت . به‌ڵام وه‌ک
ئاگادارن له‌گه‌ڵ ده‌رچوونی هه‌ر به‌رهه‌مێکی مایکرۆسۆفتدا ده‌بێت خۆشمان ئاماده‌بکه‌ین بۆ کرینی کۆمپیوته‌رێکی نوێ
(واته پێکهاته‌ی هاردوێری) ئه‌گه‌رنا ناتوانین سود له‌توانا و جوانکاریه‌کانی ببینین ، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا سیسته‌می ماک
ته‌نها له‌سه‌ر جۆرێکی تایبه‌ت له هاردوێر داده‌مه‌زرێت ، ئه‌گه‌ر چی به‌م دواییانه ئه‌م لۆکه‌ی لابردوه به‌ڵام کارپێکردنی
سیسته‌می ماک له‌سه‌ر هه‌ر هاردوێرێک جگه له‌و هاردوێرانه‌ی که پشتیوانیه‌تی بێ گرفت نیه.
